Jęczmień – czy zboże w diecie psa może być zdrowe?

Pytania dotyczące składów dostępnych na rynku karm dla psów oraz zasadności stosowania w nich dodatku zbóż są powszechnym tematem budzącym zainteresowanie opiekunów zwierząt. Czy zboża w karmie dla psa stanowią wartość? Jaką karmę podawać psu – bezzbożową czy z dodatkiem zbóż? Jeśli karma zbożowa, to jaka?

Początki komercyjnych karm dla psów i kotów sięgają drugiej połowy XIX wieku.[1] Jeden z największych przełomów dokonał się w latach 50-tych ubiegłego wieku wraz z wprowadzeniem na rynek pierwszej suchej karmy dla psów. Po wielu modyfikacjach, towarzyszących rozwojowi wiedzy dotyczącej żywienia zwierząt towarzyszących, ten typ karmy stanowi najpopularniejszą  komercyjną metodę ich żywienia.

Tak jak każda branża, tak również branża karmowa jest kierowana pewnymi trendami i preferencjami konsumentów. Jednym z nich okazały się tzw. karmy bezzbożowe (ang. grain free). Idea była prosta: pies i kot to zwierzęta mięsożerne, anatomicznie i fizjologicznie nieprzystosowane do trawienia zbóż i ich dieta powinna opierać się na mięsie i innych produktach pochodzenia zwierzęcego. Na „cenzurowanym” znalazły się przede wszystkim pszenica, kukurydza czy ryż, na których bazuje wiele karm gotowych, a co jest bezpośrednią konsekwencją udziału tychże w światowej produkcji zbóż.[2]

O mięsożerności psów i kotów świadczy kilka cech anatomicznych, takich jak:

• Krótki przewód pokarmowy o prostej budowie i kwaśnym pH środowiska;
• Bardzo szybko zachodzące procesy trawienia, dużo szybciej niż u zwierząt roślinożernych;
• Brak amylazy ślinowej – enzymu odpowiedzialnego za trawienie skrobi;
• Budowa i praca stawu żuchwowego (ruchy wertykalne) oraz rodzaj i charakter uzębienia;
• Glukoneogeneza, a więc mechanizm pozyskiwania glukozy z białka, jako główne źródło energii (zwłaszcza u kotów).

Brzmi przekonywująco i logicznie, prawda?

Problem polega jednak na tym, że w przypadku karm suchych, nasze możliwości zmodyfikowania składu pod zwierzęta mięsożerne są ograniczone możliwościami technologicznymi. Nie da się bowiem wyprodukować karmy suchej bez znacznego udziału węglowodanów, a konkretnie skrobi. Każda więc karma sucha, również ta oznaczona jako bezzbożowa zawiera w składzie węglowodany. Są one po prostu „niezbożowego” pochodzenia. Mogą to być groch, ziemniaki, bataty, soczewica, fasola, etc. Pozostaje oczywiście kwestia glutenu i jego nietolerancji, ale jest to u zwierząt opisywane niezwykle rzadko.[3]

Z punktu widzenia opiekuna zwierzęcia, który korzysta z karmy suchej, warto zapamiętać, że:

• Karma bezzbożowa nie musi oznaczać wysokiej zawartości mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego.
• Karma bezzbożowa nie oznacza, że w karmie nie znajdują się węglowodany (skrobia).
• Karma bezzbożowa nie musi oznaczać produktu wysokiej jakości.

Są godne polecenia karmy bezzbożowe z wyższej półki, gdzie zdecydowana większość zastosowanych surowców to wysokiej jakości produkty pochodzenia zwierzęcego; są też karmy bezzbożowe, bazujące w dużej mierze na produktach pochodzenia roślinnego, ale nie zbożowego. I podobnie w przypadku karm zbożowych – są karmy gorsze, i karmy lepsze.

I o ile o surowcach pochodzenia zwierzęcego mówi się wiele, to zapominamy często o jednym z najistotniejszych składników karmy suchej – źródłach wspomnianej wcześniej skrobi. Jej głównym zadaniem w karmie jest dostarczenie energii w postaci glukozy. Szybkość uwalniania glukozy do krwi po spożyciu określonej zawartości węglowodanów nazywamy indeksem glikemicznym. Jest on różny dla różnych rodzajów węglowodanów i im jest on wyższy,  tym szybciej jest uwalniania glukoza do krwi. Wiele tradycyjnie wykorzystywanych w karmach źródeł węglowodanów (jak na przykład ryż)  cechuje wysoki lub umiarkowany indeks glikemiczny. Są jednak źródła, których ten współczynnik jest na wyjątkowo niskim poziomie. Takim zbożem jest jęczmień, o najniższym indeksie glikemicznym spośród znanych zbóż.[4] Tempo uwalniania glukozy z jęczmienia, wywołuje wyraźnie niższą odpowiedź insulinową niż w przypadku ryżu, pszenicy czy kukurydzy.[5]

Niski indeks glikemiczny jęczmienia wynika z charakterystyki skrobi w nim zawartej. Skrobia skomponowana jest z dwóch frakcji – rozgałęzionej amylopektyny i nierozgałęzionej amylozy. Ta druga ulega znacznie wolniejszemu trawieniu do glukozy, a więc im jest jej w skrobi więcej – tym niższy jest indeks glikemiczny danego węglowodanu. Jęczmień, w porównaniu z pszenicą, ryżem, kukurydzą ma owej amylozy zdecydowanie więcej.[6] Innym zbożem o podobnych właściwościach jest m.in. owies.

Niski indeks glikemiczny wiąże się z szeregiem pożądanych właściwości karm, zawierających jęczmień. To przede wszystkim wolne uwalnianie glukozy, co pozwala wydłużyć okres uczucia sytości zwierzęcia, zapobiega nadmiernemu obciążeniu trzustki, co w konsekwencji obniża ryzyko wystąpienia otyłości.[7] Wpływa też korzystnie na rozłożenie energii w czasie i optymalnym wykorzystaniu jej podczas spacerów czy zabawy.

Badania pokazują również korzystny wpływ jęczmienia na poziom lipidów we krwi, co pozytywnie wpływa na stan trzustki, a w konsekwencji i na ogólny stan zdrowia psa.[8]

Jęczmień to bogate źródło włókna, manganu, selenu, magnezu, witaminy B1 oraz niacyny. Zawiera też lignany – substancje pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwzapalnym, korzystnym wpływie na układ sercowo-naczyniowy, przeciwdziałające rozwojowi cukrzycy oraz szeregu nowotworów.

Podsumowując i jednocześnie odpowiadając na pytanie odnośnie zasadności stosowania zbóż w diecie psa – tak, odpowiednio dobrane zboże, znajdujące się w dobrze zbilansowanej  karmie o wysokiej jakości, nie będące jednocześnie głównym składnikiem karmy, może mieć korzystny wpływ na zdrowie psa i prawidłowe funkcjonowanie jego organizmu.

RAW PALEO Healthy Grain to wyjątkowa linia produktów bogatych w mięso i wykorzystująca dwa różne źródła węglowodanów o odmiennym indeksie glikemicznym- zdrowy jęczmień i smakowite bataty. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu, jęczmień uwalnia energię stopniowo przez cały dzień, bataty natomiast dodają energii natychmiast po posiłku, dzięki czemu pies będzie miał siłę na wspólną zabawę i długie spacery przez wiele godzin!

Healthy Grain to także moc dodatków superfood jak aksamitka wzniesiona, żurawina i zielona herbata które pomogą zadbać o najważniejsze funkcje organizmu.

Dostępne w 3 smakach – jagnięcia, łosoś i kurczak oraz w wersji dla szczeniąt.

---

[1] Lazar V., Dog food history, Pet Food Industry 1990, 40-44

[2] FAOSTAT: Crops. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2021. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC

[3] Lowrie M, Hadjivassiliou M, Sanders DS, Garden OA. A presumptive case of gluten sensitivity in a border terrier: a multisystem disorder?. Vet Rec. 2016;179(22):573

[4] Foster-Powell, K.; Miller, J.B. International Tables of Glycemic Index. Am. J. Clin. Nutr. 1995, 62, 871S–890S.

[5] Sunvold GD, Bouchard GF. The glycemic response of dietary starch. In: Proceedings. Recent Advances in Canine and Feline Nutrition. Iams Nutrition Symposium. Wilmington, Ohio: Orange Frazer Press, 1998; 123-131.

[6]Soong YY, Quek RY, Henry CJ. Glycemic potency of muffins made with wheat, rice, corn, oat and barley flours: a comparative study between in vivo and in vitro. Eur J Nutr. 2015;54(8):1281-1285.

[7] Roberts SB. High-glycemic index foods, hunger, and obesity: is there a connection?. Nutr Rev. 2000;58(6):163-169.

[8] Teixeira FA, Machado DP, Jeremias JT, Queiroz MR, Pontieri CFF, Brunetto MA. Starch sources influence lipidaemia of diabetic dogs. BMC Vet Res. 2020;16(1):2. Published 2020 Jan 3.